Ayçiçeği Bitkisinde Neler Oluyor?

Ayçiçeği yağının içerdiği yağ asitlerini, genetik yapı, ekim tarihi, yetiştirme bölgesi ve iklim koşulları, hasat tarihi ve bitkinin beslenme durumu belirlemektedir. Ülkemizde ayçiçeği yağının fiyatının düşüklüğü ve üretim fazlalığı nedeniyle en çok tercih edilen yağlar arasındadır. Dünya sıralamasında bitkisel yağ üretiminde palm (%43.32), soya (%39.5) ve ayçiçeği (%7.5) yağı en çok üretilen ve tüketilen yağlardır. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Türkiye’de ve Konya’da Yağlık Ayçiçeği Ekim Alanı, Üretim ve Verim değerleri Tablo 1 verilmiştir.

Tablo 1. Türkiye’de ve Konya’da Yağlık Ayçiçeği Ekim Alanı, Üretim ve Verimi

(Kaynak: Tuik.2013)

 Yağlık ayçiçeği üretiminde ülke içerisinde Konya önemli bir paya sahiptir. Ülkemizde yağ açığı var, üretimin artırılması için teşvik uygulamaları senelerdir farklı şekillerde uygulanmaktadır. Yukarıda tabloda görüldüğü gibi 2011 ve 2012 yılı ülke verim, üretim ve verim değerleri birbirine yakın sayılabilecek verilerdir. Bu yıl kesin ve resmi rakamlar henüz bilinmemesine rağmen arttığı söylenilen ekim alanları ve üretim beklentisi yağ açığı olan ülkemizde sevindirici değil mi? 2.000.000 ton yıllık ayçiçeği tohumuna ihtiyacımız olduğuna göre bu üretim artışı sevindirici görülmesi gerekirken önemli fiyat düşmesi çiftçileri bir nevi cezalandırmaktadır.

 Bu sene ayçiçeği üretiminin beklenmedik şekilde bir önceki yıla göre yüzde 50’nin üzerinde artacağı hususu alım fiyatları için bahane edilmemeli ve çiftçiyi mağdur edecek sebep olmamalıdır. Burada önemli olan da “Hükümetin Resmi Gazete’de yayınlanan tebliğ ile yüzde 44 yağ içeren yüzde 6-7 nem oranına sahip ayçiçeğinin gerçekte kaça ithal edilirse edilsin 675 dolardan ithal edilmiş sayılacağını ve ithalatta ton başına vergi miktarını 182 dolar olarak uygulayacağını duyurması” hususudur. Bu açıklama ayçiçeği yağı maliyetinde bu rakamlarının esas alınacağı anlamına gelmektedir.

İlimizde çerezlik ayçiçeği üretiminde yağlık ayçiçeği kadar olmasa da Tablo 2’de görüleceği üzere yıllık oluşan fiyatlara göre ekim alanları ve üretim değişmekte olup yağlık ayçiçeği ekimine göre çerezlik ayçiçeğinin ekim alanı, üretim ve verim değerleri daha düşüktür.

Tablo 2. Türkiye’de ve Konya’da Çerezlik Ayçiçeği Ekim Alanı, Üretim ve Verimi

(Kaynak: Tuik.2013)

Türkiye’de ülke şartlarına uygun ve istikrarlı bir “yağlı tohumlar tarım politikasının sürdürülememesi, yıllardır devam eden bitkisel yağ açığının devam etmesine neden olmaktadır. Petrolden sonra en fazla döviz ödediğimiz ithalat kalemlerinden birinin de yağlı tohumlar ve bitkisel ham yağlar dış alımı için her yıl milyonlarca $ döviz ödenerek bir milyon tona yakın bitkisel ham yağ ve yağ karşılığı yağlı tohum ithal edilmektedir. Görülen ayçiçeği üreticilerinin desteklenmesi yanında korumanın gerekli olduğudur. Yağlı tohumlar üretiminin esasen yetersiz olduğu Türkiye’de, son yıllarda ekim alanları ve üretim yıla göre değişmekte olması sektörün dışa bağımlılığını artıran bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Son günlerde Konya’mızda ayçiçeği üreticilerinin tepkilerinin nedenlerinden önemli bir nedeni de istikrarsızlığın ve dışa bağımlılığın önemli bir göstergesidir.  İthal ayçiçeği fiyatlarının ton başına 350 dolarlara (maliyetin 410 dolar+ vergi) kadar inmesi üzerine Hükümetin Resmi Gazete’de yayınlanan tebliğ ile yüzde 44 yağ içeren yüzde 6-7 nem oranına sahip ayçiçeğinin gerçekte kaça ithal edilirse edilsin 675 dolardan ithal edilmiş sayılacağını ve ithalatta ton başına vergi miktarını 182 dolar olarak uygulayacağını duyurulmasından sonra yerli ürün piyasasında fiyatlar da şekillenmeye başlamıştır. Borsa fiyatlarına bakıldığı zaman 29.08.2013 tarihinde Çorlu, Bandırma, Çorum, Edirne ve Eskişehir borsalarında ortalama fiyat 1.-1.22 arasında değişmektedir. 29 Agustos 2013 tarihinde Ticaret Borsası satış kayıtlarında oluşan ortalama fiyatlar Uzunköprü’de 1,082 TL/Kg, Edirne’de 1,22 TL/Kg, Bandırma’da 1,136 TL/Kg iken Konya Ticaret Borsası 02.09.2013 tarihli online satış kayıtlarında Kavak’tan gelen 3000 Kg yağlık ayçiçeği kilogram bedeli 0,604 TL’den ve Çiçek’ten gelen 4500 Kg yağlık ayçiçeği de kilogram bedeli 0.800 TL’den satılmıştır. Bu durum Konya çiftçileri için oldukça üzücü ve gelecek yıl herhalde yağlık ayçiçeği ekmemeleri için önemli bir neden olabilir.

   Ayçiçeği piyasasında görülen bu deprem geçen yıl tonu 1500 lirayı aşan ayçiçeğinin tonu bu sene sezon başlarken 1000 lira civarında seyretmesi ayçiçeği üreticilerini mağdur etmesi yanında, ayçiçeği üreticilerine kalıcı darbe vurması ve yağ açığının gelecekte ülkemizde artması için oynanan bir oyundur. Bu oyuna gelmemek için üretici mağdur edilmemeli, her gün artan girdi fiyatlarına rağmen geçen yılın %60 bedelle ürün satmasına yetkililerce fırsat verilmemelidir. Konya birim alandan aldığı verim ve artan üretimi ile gelecekte bu sektörün öncüsü olabilecek potansiyele sahiptir. Çiftçimiz için yapılan açıklamalar ile sıra dışı bir durumla karşı karşıya bırakılmaya çalışılıyor gibi görünmektedir.

Dünya ayçiçeği fiyatları belirtilirken girdi fiyatları ve ülkelerdeki destekler mukayese edilmemesi de önemli bir eksikliktir.  Üretimin sürdürülebilmesi için yapılması gereken çiftçimizin dünya ile rekabet edecek üretim ortamının ve girdilerinin sağlanmasıdır. Üreticiye fark (prim) olarak ödenen ayçiçeğinde son 7 yılda ayçiçeği destekleme primi sadece 4 kuruş artmıştır. 2006 yılında ayçiçeğinin kilosuna 20 kuruş prim ödeniyordu. 2007’de aynı (prim artırılmadı), 2008'de ise 18,9 kuruşa düşürüldü, 2009'da 21 kuruşa, 2010 ve 2011'de 23 kuruş ve 2012'de 1 kuruşluk artışla 24 kuruş olmuştur. Bu sene yine artırılmadı ve 24 kuruş prim ödeniyor. Hükümetin bu primi acilen yükselterek oluşacak mağduriyetin giderilmesi düşünülmelidir. 

Daha önce açıklanan ve tekrar gözden geçirilerek artırılan “Resmi gazetenin 30/07/2013 tarih ve 28723 sayısında daha önceden belirlenen destekleme ödeme miktarlarının bazılarında değişiklik yapılmıştır.  Buna göre daha önceden 50 TL/dekar olarak belirlenen organik tarım (sebze-meyve) desteği 70 TL/dekar a çıkartılmıştır. Yine daha önceden zeytinyağı için belirlenen fark ödemesi desteği 60 kuruştan 70 kuruşa çıkartılmıştır.” şeklinde organik tarım ve zeytinyağında olduğu gibi ayçiçeği alımında ödenecek olan kilogram başına 24 kuruşluk primin artırılmasıdır.

Bu yıl yaşanan ayçiçeğindeki istikrarsız sonuca çare bulunmaz ise biz dışarıdan yağlık ayçiçeği almaya devam ederiz. Yıllık yaklaşık yağlık tohumlara 1.35 milyon dolar, ham yağa 1.34 milyon dolar ve yağlı tohumlar küspesine 426 milyon dolar toplamda 3.1 milyon dolar döviz ödemekteyiz.

Tarımda üretim planlaması ve sözleşmeli üretim yeterli düzeyde yaygınlaştırılamaz ise bu tip depremler sıklıkla yaşanabilir. Bu nedenle bitkisel yağ işleyen fabrikaların sözleşmeli üretime ağırlık vermeleri, dış ekicileri değil kendi yöresinin ekicilerini desteklemelidirler ki sürekli ayakta kalabilsinler.  Çiftçimiz, üreticilerimiz değerlidir. Üretime katkı sağlayan, en zor şartlarda ekonomiye önemli katkı sağlayan çiftçilerimizin desteklenmesi ve izlenen politikalarla dünyanın diğer ülke üreticilerine karşı ayakta durabilmeleri sağlanmalıdır. Konya için önemli diğer bir husus da birim alandan alınan verimin ülke ortalamasından oldukça yüksek olmasıdır. Birim alandan alınan verimin yüksek olması Konya çiftçisi ve ülke için önemli bir gelecek demek olup bu önemli bir bitkinin geleceği fiyatlarla karartılmamalıdır Dileğim hükümetin bu sorunu ele alıp verilecek primi artırması, gelecekte dışa bağımlılığı azaltacak bazı tedbirler alınarak mevcut mağduriyetin giderilmesidir. Konu uzmanı hocalarımız ayçiçeği fiyatında paritenin 2’nin (ayçiçeği fiyatı/buğday fiyatı= en az 2 olmalı) üzerinde olması gerektiğini vurgulamaktadırlar. Bu parite göz önünde bulundurularak sorunun hükümet ve ilgili kuruluşlarca çiftçimizin lehine tatlıya bağlamaları temennisiyle üreticilerimize bol ve kazançlı ürünler.

yazının devamı için tıklayınız...

http://www.merhabahaber.com/aycicegi-bitkisinde-neler-oluyor-8739yy.htm