ESKİL’DE CAN ÇEKİŞEN PANCAR’IN TARİHİ!

Pancar Eskil’in en önemli geçim kaynaklarından birisidir. Eskil Bölgesine pancar ilk olarak Meraller Namı diğer Bıyıklar Sülalesi tarafından 1964 yılında sondajın olmadığı dönemde elleri ile açtıkları kuyu ile 3 emmioğlu Eşref, Cavit ve Muzaffer’in ilk pancarı ekmesi başladı.  Hatta bir dönem Merallere İlk pancar eken sülale oldukları için PANCARCILAR da denilmiştir. O dönemde ekilen pancar Aksaray Merkez’de bulunan kantara götürülüyordu.

Daha sonra Bozcamahmut’ta 1977 yılında Azmi Milli’nin kantarı Eskil sınırları içerisinde ilk pancarı almaya başladı.

Bilinen kantarın inşasına 1977 yılında başlanarak 1978 yılında bitirildi. 1978 yılından itibaren inşası tamamlanan kantar söküm döneminde pancar almaya başladı. Daha sonra git gide yaygınlaşan pancar Bozcamahmut kantarının ihtiyaca cevap verememesi üzerine uzun kuyruklar oluşmaya başladı. Sıra için bile kavgalar edildi. 1988 yılında Sokarıklı ve Çulfa kantarları açılarak kantar sayısı 3’e çıktı. Bundan sonra Pancar Eskil’in milli geliri haline geldi. Pancar sökme anadatları ile sökülen pancar Konya’nın Beyşehir Karali köyü, Derbentliler olmak üzere pek çok bölgeden Eskil’e pancar çapalama ve sökmek için mevsimlik işçiler gelmeye başladı. Konya bölgesinden gelen mevsimlik işçiler ise anadat yerine kanca kullandıkları için “Ana bu ne kadar kolaymış” dedirtti.

 Bozcamahmut’ta yıkıcı var iken Çulfa ve Sokarıklı’da belli bir dönem el ile yıkıldı. Daha sonra Çulfa ve Sokarıklı’ya da yıkıcı geldi. Fakat bu da ihtiyaca cevap vermedi. Pancar ekimi giderek arttı. Kantar sayısı Katrancı, Çukuryurt, İlyas Yaylası,  Kökez, Tosun ve  Çimyayla’da açılan kantarlar ile 9’a çıktı.  

Konya bölgesinden gelen mevsimlik işçiler yerini 2000’li yıllarda Urfa bölgesinden gelen mevsimlik işçilere bıraktı. Halen günümüzde Urfa bölgesinden gelen mevsimlik işçiler bu faaliyeti yürütüyor. Tabi Urfalılar bu faaliyeti ucuz yaptığı için Konya bölgesinden gelip kaliteli iş yapan mevsimlik işçiler başka bölgelere kaydı. Günümüzde Urfalıların bir kısmı ise Eskil bölgesinden tarla alarak yerleşenler oldu. Kısaca Eskilli oldu.  Tabi bu dönem içerisinde çapa ve söküm faaliyetini kendisi yapan  birçok kişi kantarlarda pancar yıkarak ve tarlalarda pancar yükleyerek geçimini sağladı.

1997, 1998 yıllarında ise Eskil Türkiye’nin ürettiği pancar kadar pancar  üretmeye başladı.  Bu dönemde pancar kantarlar almadı evlerin arasına bile pancar yıkıldı. Denetim sağlanamadı. Pancar yerine taş toprak yıkanlar oldu. Bunun üzerine pancara kota geldi.  Taş toprak yıkanlar bir gün geldi, pişman oldu ama olan oldu.

Yine 2000’li yıllardan sonra bu sefer pancar söküm makineleri çıktı. Pancar çiftçisinin işi biraz daha kolaylaştı.

2006 yılında ise Keskinkılıç A.Ş tarafından Sultanhanı’na açılan Bal Küpü Şeker Fabrikası’nın açılmasıyla birlikte Aksaray’ın pancarı özelleşmiş oldu. Bu dönemde Eskil bölgesinde 9 kantar ve pancar bölge şefliği kapatıldı.

İlk yıl Eskil Çiftçisi özel fabrikaya pek fazla rağbet etmedi. Fakat Sultanhanı, fabrika kendisine yakın olduğu için değerlendirdi.  Büyük çiftçilerden 15.000 tona kadar kota alanlar oldu. Halen günümüzde Sultanhanı ve Yeşiltömek’te yüklü miktarda kotası olan çiftçiler bulunmaktadır.  Başlangıçta kavgalı gürültülü kantarlar yerine randevulu zamanında pancar taşıma bölge çiftçisini sevindirse de!

Özel sektör ve devlet verdiği imkanlarda farklılıklar vardı

Devlet çiftçiye tohum, gübre, şeker, avans ve küspe veriyordu. Özel sektörde ise tarladan giden kaliteli toprağın bile fabrikada kalıyor.  Fabrika özel de olsa maliyetler az olduğu için çiftçi para kazanıyor idi. Fakat özellikle son iki yıldır pancar çiftçisi can çekişe çekişe pancar ekmeye başladı. Bu sene ise birçok çiftçi pes dedi. Pancar’ın Eskil’de geleceği sorgulanmaya hatta bitmeye başladı.  

 Pancar, “Can çekişiyor”

Bayramda köye gittim, bir çok kişi pancar zarar kotalarımızı sildireceğiz söylemleri ile karşılaştım. Sosyal medyada kotasını satılığa çıkaranları görmüştüm. Fakat bana çok inandırıcı gelmemişti. Kısa bir araştırma yaptım. 150 ton kotası olan birisi dönümünden 20 ton çıksa en az 8 dönüm pancar ekecek…

Tarla kendinin olacak, Suyun saati 50 TL’den ödeniyor. Buna göre bir maliyet analizi çıkartacak olursak;

8 dönüm pancar için maliyet;

Sürüm Ekim:  25 Lt mazot 25x6,35 TL 160 TL

Tohum: dönümü 250 TLx8=2.000 TL

Ara çapası: 300 TL

İlaçlama litresi: 180x3=540 TL  

Çapa: dönümü 300 TL’den  2400 TL

Su: sökümle birlikte 9 su 1 su maliyeti elektrik için 2 milyar 9x2000 TL =18000 TL

Söküm: dönümü 300 TL’den 8x300=2400 TL

Çekim: KG  0,02 kuruştan hesap edildiğinde 0,02 kuruş x1000x150=3000 TL

Gübre taban: 150x3,5x8= 4200 TL

Gübre yüz: 100x2x8=1600 TL   

Tarlaya git gel maliyeti: 1000 TL

Toplam maliyet: 35.600 TL

Pancar’ın satış fiyatı, 16 polar 235 TL olduğunu kabul edecek olursak 150x235= 35250 TL eder.

Görüldüğü gibi maliyet 35.600 TL çiftçinin Pancar’dan alacağı para 35.250 TL minimum maliyete göre zarar gösteriyor.

Soruyorum size, O zaman çiftçi bu Pancar’ı niye ekecek, Ekmesi için ya fabrika çekim maliyetini karşılayacak, küspesini bedava verecek, şekerini bedava verecek ya devlet suyu bedava verecek o zaman çiftçi yine milli geçim kaynağını eker

Yoksa çiftçi için pancar THE END.